Borsada Sulanma Etkisi

Sulanma etkisi (dilution), bir şirketin ek hisse senetleri ihraç etmesi ve mevcut hissedarların sahiplik yüzdesinin azalmasıyla ortaya çıkar. Bu azalma, hissedarların yatırımlarının değerini ve şirketin mali tablolarını önemli ölçüde etkileyebilen bir durumdur.

İçeriğimizi inceleyerek sulanma etkisi hakkında daha fazla bilgi edinebilir, etkileri ve sonuçlarına dair öngörü kazanabilirsiniz.

Sulanma Etkisi (Dilution) Nedir?

Sulanma etkisi (dilution) terimi, şirketlerin ek hisse senetleri çıkarması sonucu mevcut hissedarların sahip olduğu hisselerinin değerinin azalmasıdır. Firmaların, bilhassa bedelsiz sermaye artırımı, bedelli sermaye artırımı ya da yeni hisse senedi ihraçları gerçekleştirdiği zamanlarda bu durumun ortaya çıkması beklenir.

Bir şirket genellikle genişleme, borç ödeme, sermaye yapılandırması veya diğer finansal ihtiyaçlarını karşılamak için ek hisse senetleri çıkarır. Yeni hisse senetlerinin piyasaya sürülmesi, mevcut hissedarların şirket üzerindeki mülkiyet oranını ve dolayısıyla kâr payı, oy hakkı gibi haklarını azaltabilir. Bu durum, hissedarların şirket içindeki etkinliğinin ve hisselerinin değerinin "sulanması" olarak tanımlanır.

Sulanma Etkisi Türleri

Yeni hisse senetlerinin ihracı sonucu ortaya çıkan sulanma etkisi, birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır:

• Birincil etki: Yeni hisse ihracı, büyüme ve genişleme için ek sermaye sağlayabilse de mevcut hissedarların sahiplik yüzdesinin azalmasına neden olabilir. Bu da genellikle yatırımlarının değerinin düşmesi ve işletme operasyonları üzerindeki kontrollerinin azalması anlamına gelir.
• İkincil etki: Mevcut hissedarların sahip oldukları hisse senetlerini yeni yatırımcılara satması ikincil bir etki daha doğurur. Bu durumda aldıkları ve sattıkları fiyata göre hisse adedinden bağımsız olarak kâr veya zarar edebilirler.

Sulanma Etkisi Nasıl Gerçekleşir?

Bir şirket ilk defa halka arza gittiğinde belirli sayıda hisse senedi için teklif toplar. Bunlar, alım yapan yatırımcıların firmadaki sahiplik payını temsil eder. İkincil hisse senedi teklifi olarak adlandırabileceğimiz ek hisselerin ihraç edilmesi durumu ise sulanma etkisini beraberinde getirebilir. Bu durumda hissedarlar artık şirketin mülkiyetinde daha küçük bir paya sahiptir.

Örneğin, bir şirketin 100 farklı yatırımcıya 100 hisse ihraç ettiğini ve her hissedarın şirkette %1 hisseye sahip olduğunu varsayalım. Firmanın ek hisse senetleri çıkararak farklı 100 yatırımcıya 100 hisse daha ihraç etmesi durumunda ilk hissedarların mülkiyeti %0.5'e düşer.

Bunun sonucunda yatırımcıların hisse senetlerinin değeri düşebileceği gibi hisse sayılarının artmasıyla birlikte mevcut hissedarların her biri firmada daha küçük bir yüzdeye ve oy hakkına sahip olur. Bu nedenle genellikle hisse senedi sahipleri sulandırmadan yana değildir. Firmalar bu durumu sınırlamak veya telafi etmek için geri satın alma programları gibi girişimlerde bulunabilir.

Sulanma ve Hisse Bölünmesi Farkları Nelerdir?

Sulanma etkisi ve hisse bölünmesi, borsada sıklıkla karşılaşılan ve birbirleriyle karıştırılan terimlerdir. Nitekim hisse senetlerinin değeri ve yatırımcıların hisse üzerindeki hakları üzerinde benzer ama farklı etkilere sahiptir.

Sulanma, şirketin ek hisse senetleri çıkarması ve bu durumun mevcut hissedarların payının oransal olarak azalması anlamına gelirken hisse senedi bölünmesi, mevcut hisse senetlerinin daha küçük birimlere bölünerek her bir hissenin nominal değerinin düşürülmesidir.

İki terim arasındaki farkları aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:

Sulanma Etkisinin Nedenleri Nelerdir?

Sulanma etkisi genellikle şirketin stratejik kararlarına bağlıdır. Bu nedenlerin başlıcalarını aşağıda bulabilirsiniz:

• Şirketler, zaman zaman genişleme, yatırım veya yeni projeler için gerekli sermayeyi sağlamak amacıyla sermaye artırımına gider. Bunun için de yeni hisse senetleri çıkarırlar. Ancak bu durum, mevcut hissedarların şirketteki payının oransal olarak azalmasına neden olabilir.
• Firmalar, borçlarını ödemek veya finansal yapılarını yeniden düzenlemek için ek hisse senetleri çıkarabilir. Özellikle finansal zorluklar yaşayan veya borç yükünü azaltmak isteyen işletmeler sıklıkla bu yönteme başvurur.
• Çalışanlarına hisse senedi opsiyonları sunmak, şirketlerin yetenekli çalışanları çekme ve elde tutma stratejisinin bir parçasıdır. Çalışanların bu opsiyonları kullanması durumunda şirket ek hisse senetleri çıkarır, bu da mevcut hissedarların paylarının sulanmasına yol açabilir.
• Firmalar, stratejik yatırımlar veya ortaklıklar kurmak ve pazarda konumlarını güçlendirmek için yeni hisse senetleri ihraç edebilir.
• Bir şirket halka arz edildiğinde veya ikincil bir halka arz gerçekleştirdiğinde piyasaya yeni hisse senetleri sürülür. Bu da mevcut hissedarların şirket üzerindeki mülkiyet oranının sulanmasına neden olabilir.
• Bir firma başka bir firmayı satın aldığında devraldığı şirketin ortaklarına ilave hisse ihraç edebilir.
• Daha küçük şirketler bazen bağımsız hizmet sağlayıcılara hisse ihraç edebilir.
• Bazı şirketler varant veya tahvil gibi dönüştürülebilir menkul kıymetler ihraç edebilir. Varantlar genellikle borç verenlere verilir. Menkul kıymetler dönüştürüldüğünde ise şirketlerin mevcut hisse havuzuna yeni hisseler eklenir.

Sulanma Etkisinin Sonuçları Nelerdir?

Sulanmanın hissedarlar üzerindeki etkisini ikiye ayırmak mümkündür. Bunlardan ilki sahipliğin getirdiği haklar, ikincisiyse hisse senedi fiyatlarında yaratabileceği dalgalanmadır. Bunlara bağlı olarak ortaya çıkan sonuçları ise şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Sulanma etkisi, mevcut hissedarların şirketteki payının azalması anlamına gelir. Bu da genellikle sahip oldukları oy hakkı ve kar paylarının azalması demektir.
• Ek hisse senetlerinin çıkması, hisse fiyatları üzerinde birkaç dolaylı etkiye sahiptir. Bunların başında hisse başına düşen kârın azalma olasılığı gelir. Ancak yatırımcı beklentileri gibi faktörler, hisse fiyatlarının yeniden dengelenmesini sağlayabilir.
• Arz talep dengesi de hisse senedi fiyatını belirleyen faktörlerden bir tanesidir. Sulanma etkisi, hisse senedi arzının artması demektir. Aynı oranda bir talep artışı olmadığında bu durum, fiyatların aşağı yönlü hareket etmesine neden olabilir.
• Bir başka perspektiften yatırımcıların sulanma etkisini şirketin gelecekteki büyümesine dair bir işaret olarak algılaması da mümkündür. Eğer ek hisse senedi çıkarılması, şirketin büyüme ve gelişim planlarını destekliyorsa uzun vadede yatırımcılar için olumlu sonuçlar doğurabilir.

Yatırımcıların sulanma etkisine karşı nasıl pozisyon alabileceklerini değerlendirirken şirketin neden ek hisse senetleri çıkardığını, piyasa koşullarını ve mevcut hissedarların şirkete olan güvenini de göz önüne almak gerekir. Bu faktörlere göre sulanma etkisinin potansiyel sonuçları değişiklik gösterebilir.

Sulanma Etkisi Örnekleri

Sermaye artırımı günümüz piyasalarında sıklıkla karşılaşılan bir şirket stratejisidir. Sulanma etkisi ise sermaye artırımının olası sonuçlarından biri olarak tanımlanabilir. Bu durumun yakın zamanlarda yaşanan popüler örneklerini aşağıda bulabilirsiniz:

• Airbnb, pandemi sürecinde yaşadığı finansal zorluklar nedeniyle ek sermaye ihraç ederek mevcut hissedarların sulanma etkisiyle karşılaşmasına neden olmuştu. Nitekim süreç sonrasında şirket, bu etkiyi dengelemek amacıyla yaklaşık 2 milyar ABD doları hisse senedinin geri alımını gerçekleştirdi.
• Twitter, geçmişte finansman sağlamak üzere zaman zaman ek hisse senetleri çıkararak benzer bir strateji uyguladı. En popülerlerinden biri, Elon Musk şirketi satın almak için teklif yaptığında uygulanan savunma stratejisiydi. Twitter yönetimi, Musk'ın teklifine karşı olarak tüm hissedarların indirimli fiyattan yeni hisse senetleri satın alabileceği bir planı devreye sokmuştu.
• Tesla, özellikle büyüme ve genişleme projelerini finanse etmek için çeşitli aralıklarla ek hisse senetleri çıkardı. 2015'te 3 milyon hisse senedi çıkararak 738 milyon dolar topladı. 2016'nın 2. çeyreğinde 1.7 milyar dolar toplamak için yaklaşık 8 milyon hisse senedi çıkardı. Tesla'nın hisse senedi sayısı 2023'ün 2. çeyreği itibarıyla 3.17 milyara ulaştı.

Sulanma etkisi şirketlerin; büyüme, yeniden yapılanma veya finansal ihtiyaçları doğrultusunda sermaye artırımına gitmeleri ve ek hisse senetleri ihraç etmeleriyle ortaya çıkar. Bu süreçler, firmaların genel finansal sağlığını ve pazar değerini etkileyebilirken mevcut hissedarların payının sulanması ve hisse başına değerlerin değişmesi gibi sonuçlar doğurabilir.