Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?

Şirketlerin faaliyetlerini sürdürebilmeleri ve daha fazla yatırım yapabilmeleri için likit sermayeye ihtiyaçları vardır. Likidite, finansal varlıklar aracılığıyla, borç alarak ya da öz kaynaklar üzerinden elde edilebilir. Özkaynakların en önemli kalemi ise hissedarların şirkete koyduğu sermayedir.

Bir firmanın bankadaki mevduatı kadar; hisse senetleri, krediler, makine ve ekipmanlar, sahip olduğu gayrimenkuller gibi somut varlıklar da sermaye olarak kullanılabilir.

Bu kaynaklar yeterli olmadığında, şirketin esas sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak bedelsiz veya bedelli artırımı yoluna gidilebilir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?

Bedelsiz sermaye artırımı, bir şirketin mevcut hissedarlarına hisse senetleri dağıtarak gerçekleştirdiği sermaye artırımı yöntemidir. Bu yöntemde, hisse senetleri ücretsiz dağıtılır, yani hissedarlar herhangi bir bedel ödemezler. Bu sayede, dolaşımdaki hisse sayısı gibi mevcut hissedarların sahip oldukları payların sayısı da artar; şirketin ödenmiş sermayesi yükselir.

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin mevcut hissedarlarını korumak ve onlara hisseleri üzerindeki kontrolünü sürdürme fırsatı sunar. Aynı zamanda, yatırımcıların hisse senetlerini elde tutma konusundaki motivasyonlarını artırır.

Bedelsiz Sermaye Artırımının Özellikleri

Bedelsiz olarak sermaye artırımı, adından da anlaşılacağı üzere şirket hissedarlarından yeni bir kaynak sağlanmadan gerçekleştirilir.

• Hisse senetleri genellikle hisse başına fiyattan daha düşük olduğundan dolayı yatırımcılar için hem kazançlı hem de uygun fiyata gelir.
• Bu tür sermaye artırımında, hissedarlardan herhangi bir ücret talep edilmez. Mevcut hissedarların sahiplik oranları değişmezken şirketin sermayesi artar.
• Şirketin kasasına ek para girişi sağlamaması sonucunda kurumun veya şirketin piyasa değerini değiştirmemesi için hisse senetlerinin fiyatında düzenleme yapılır.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?

Şirketlerin bedelsiz sermaye artırımı kararı almalarının arkasında çok çeşitli nedenler olabilir. Bunlar şu şekilde sıralayabiliriz:

• Bu kararın alınmasının en önemli gerekçelerinden biri şirketin faaliyetlerini devam ettirmek maksadıyla yeni yatırımlara yönelmek için ihtiyaç duyduğu ek likiditeyi sağlamaktır.
• Şirket sermayesinin kanunda öngörülen alt sınırın aşağısına düşmüş olması durumunda şirketler zorunlu olarak sermaye artırımı yoluna gidebilir.
• Şirketlerin ödenmiş sermayesinin ekonomik şartlar nedeniyle değersizleşmesinin önüne geçmeyi amaçlar. Şirketin ödenmiş sermayesinin enflasyon nedeniyle düşük hale gelmesi piyasalarda şirket değerinin düşmesi anlamına gelecektir. Böyle bir durumun yaşanmaması için şirketler ödenmiş sermayelerinin enflasyon karşısında korumak amacıyla bu yönteme başvurabilir.
• Şirketlerin daha fazla sayıda hisseye bölünmesi piyasalarda olumlu etki bırakır ve yatırımcıların şirket hisselerine yönelimini artırır. Hisse fiyatları çok artarsa alım satım işlemleri yavaşlayacaktır. Bunun önüne geçebilmek adına bedelsiz sermaye artırımı yapılarak hem daha çok sayıda hissenin piyasalarda işlem görmesi sağlanır hem de senetlerin likiditesi artmış olur.

Bedelsiz Sermaye Artırımından Sonra Ne Olur?

Bedelsiz sermaye artırımı yatırımcılar arasında bedelsiz bölünme olarak da ifade edilmektedir. Şirket örneğin yüzde 50 oranında bölündüğünde, hisseler yarı oranında artar. Bir şirket yüzde 50 bedelsiz bölünmeden önce elinde 100 lot bulunduran bir yatırımcı, bölünmeden sonra portföyüne 50 lot daha ekler ve toplamda 150 lotu olur.

Bununla birlikte, hisse fiyatı da aynı oranda azalır. Yani bir şirketin hisseleri iki katına çıkarsa değeri de yarı yarıya azalır. Bu işlem şirketin piyasa değerinin korunması için gerekli olan bir durumdur.

Hisse fiyatlarındaki düşüş piyasada bir ucuzluk algısı yaratırken yeni yatırımcının da dikkatini çekebilir. Bedelsiz sermaye artırımı piyasada genel olarak kısa, orta ve uzun vadede söz konusu şirketin hissesinde olumlu etkiler görülmesine neden olur.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Nasıl Hesaplanır?

Hesaplama yapılırken mevcut lot sayısı, bölünme oranı, hisse fiyatı, elde edilecek lot ve bölünme sonrası yeni fiyat değerlendirilir.

Mevcut Lot Sayısı: Yatırımcının elinde bulundurduğu, bölünmeden önceki lot sayınızı temsil eder.

Bölünme Oranı: Şirketin açıkladığı Rüçhan Hakkı yani bedelsiz vereceği oranı temsil eder ve yüzdeyle (%) ifade edilir.

Hisse Fiyatı: Bu hesaplama hissenin bölündüğü günün bir önceki seansındaki Ağırlıklı Ortalama Fiyatına göre yapılmaktadır.

Elde Edilecek Lot Miktarı: Mevcut Lot Miktarı x (Bölünme Oranı/100)

Bölünme Sonrası Yeni Fiyat: Bölünme Öncesi Fiyat / (1+(Bölünme Oranı/100)

Bedelsiz Sermaye Artırımı Hesaplama ve Örnek

Bedelsiz sermaye artırımı yapılmadan önceki lot miktarınız 1000 adet, hisse fiyatının da 7 TL olduğunu düşünelim. Bölünme oranı yani bedelsiz oranı da yüzde 200 olsun.

Elde edilecek lot miktarı: 2000

Bedelsiz Sonrası Elde Edilecek Toplam Lot Miktarı: 3000

Bölünme Öncesi Hissenizin Fiyatı: 7 TL

Bölünme Öncesi Hissenizin Değeri: 1000 x 7 = 7.000 TL

Bölünme Sonrası Yeni Fiyat: (7) / (1+2)=2,33TL

Bölünme Sonrası Hissenizin Değeri: 2,33*3000=7.000TL

Bedelsiz Sermaye Artırımının Bilançoya Etkisi

Bedelsiz sermaye artırımı sonucunda yeni hisse senetleri dağıtılarak şirketin öz sermayesi artar. Bu, şirketin finansal sağlığını güçlendirebilir. Yapılan sermaye artırımı yeni yatırımlara dönüşerek satışları artırabilir. Bu da şirketin karlılığını yükselterek bilançoyu pozitif etkileyebilir.

Bedelsiz Sermaye Artırımının Hisse Fiyatına Etkisi

Bedelsiz sermaye artırımına giden bir şirket vergi avantajından yararlanarak hisselerini belirli bir oranda artırır ve bunu yaparken şirketin piyasa değerini sabit tutar.

Bedelsiz sermaye artırımına giden şirketler bunu duyurduklarında borsalarda hareketlenmeler başlar. Çünkü şirketin hisse senetlerini alarak yatırım yapan kişiler, sermaye artırımı sonrasında fiyatın değişeceğini bilerek hareket ederler.

Hisselerde alım-satım işlemleri yapılmadığında ve durgunluk meydana geldiğinde, bedelsiz sermaye artırımı haberi piyasada bir hareketlenme yaratır ve yatırımcılar buna göre hisse alıp satmaya başlarlar.

Bedelsiz Sermaye Artırımına Nasıl Katılırım?

Sermaye artırımı yapacak olan şirket öncelikle ilgili mecralarda resmi olarak bedelsiz sermaye artırımı kararı aldığını kamuoyuyla ve yatırımcılarla paylaşması gerekir.

Türkiye’de Borsa İstanbul’a bağlı Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) bu açıklamaların yer aldığı bir platformdur. KAP’a yapılan açıklama sonrasında şirket aldığı yönetim kurulu kararını onaylatmak için SPK’ya başvuruda bulunur.

SPK’nın gerekli incelemeleri sonucunda söz konusu artırımına onay verilmesi durumunda, şirket hisselerinin bedelsiz bölüneceği tarih KAP’ta duyurulur.

Elinde hisse senedi bulunan yatırımcıların, bedelsize katılmaları için herhangi bir işlem yapmalarına gerek yoktur. Sermaye artırımının gerçekleştiği gün yeni hisse senetleri hissedarların hesabına aktarılır.

Elinde hisse bulunmayan ama bedelsiz sermaye artırımına katılmayı düşünen yatırımcıların ise bölünme öncesinde hisse alımı yapması gerekmektedir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Ne Zaman Onaylanır?

Şirket tarafından alınan karar sonrasında gerekli belgeler hazırlanarak SPK’ya başvuruda bulunulur. Bu başvuruya ne zaman onay geleceği ise kesin değildir. Kurul üyeleri değerlendirme yaptıktan sonra başvuruyu olumlu karşılayabileceği gibi olumsuz bularak reddedebilir.

Genel olarak her hafta yayımlanan SPK bülteninde onaylanan bedelsiz sermaye artırımlarına yer verilir.