Varant Nedir?

Hisse senedi, endeks veya emtia gibi bir dayanak varlığı, belirli bir vadede belirli bir fiyattan alma veya satma hakkı veren finansal yatırım araçlarına varant adı verilir isimdir. Bir başka ifadeyle varantlar, menkul kıymet halindeki opsiyonlardır.

Goldman Sachs International tarafından ihraç edilen varantlara ve diğer BIST varantlarına ÜNLÜ Menkul'de güvenle ile yatırım yapabilirsiniz.

Varant Mantığı Nedir?

Varantlar, finansal piyasalarda işlem gören türev ürünlerden biridir. Bir varant, önceden belirlenmiş bir vade ve fiyattan belirli bir varlık (genellikle hisse senedi, endeks, emtia gibi) üzerine alma veya satma hakkını temsil eder. Bu tür bir finansal enstrüman, yatırımcılara farklı yatırım stratejileri oluşturma ve piyasa hareketlerinden yararlanma imkanı da sağlar.

Fiyatlar, temeldeki varlığın fiyatına, vadeye kalan süreye, kullanım fiyatına, volatiliteye ve faiz oranlarına göre belirlenir. Kaldıraç etkisi taşıdıkları için küçük fiyat hareketleri büyük kazançlar veya kayıplarla sonuçlanabilir. Bu nedenle, varantlar genellikle deneyimli yatırımcılar tarafından kullanılır.

Dayanak Varlık Ne Demek?

Dayanak varlık, varantın temelini oluşturan ve değerini etkileyen finansal enstrümanı ifade eder. Yani, söz konusu varantın, dayanak varlıktan türediği söylenebilir. Bu dayanak varlıklar genellikle hisse senetleri, emtialar, endeksler ya da paritelerdir.

Varantlar, dayanak varlığın fiyat hareketlerine göre değer kazanır veya kaybeder. Yatırımcılar dayanak varlığın gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin ederek alım veya satım işlemleri gerçekleştirirler.

Alım Varantı ve Satım Varantı

İşlemi yaparken alım ve satım olmak üzere iki temel değer vardır.

Alım Varantı

Bir yatırımcı, varlık fiyatının yükselmesini bekliyorsa veya fiyatın yükselme ihtimali olduğunu düşünüyorsa, alım yönünde işlem yapabilir. Varlık fiyatı yükseldikçe, değer de artar.

Alım varantları, yatırımcıya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenmiş bir fiyattan (kullanım fiyatı veya işlem fiyatı) belirli bir varlığı alma hakkı verir.

Satım Varantı

Adından da anlaşılacağı üzere yapılan analizler sonucu varlık fiyatının düşmesi bekleniyorsa veya fiyatın düşme ihtimali olduğu düşünülüyorsa, satın alabilir. Bir başka deyişle yatırımcıya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenmiş bir fiyattan belirli bir varlığı satma hakkı verir.

Yatırımcı, varlık fiyatının düşmesini bekliyorsa veya fiyatın düşme ihtimali olduğunu düşünüyorsa, satış varantı satın alabilir. Varlık fiyatı düştükçe, satış değeri de artar.

Varant İşlem Örneği

Bir yatırımcı, XYZ şirketinin hisse senedinin fiyatının artacağını düşünerek A tipi alım varantı satın almayı düşünüyor ve XYZ hisse senedinin güncel fiyatı 10 TL olsun.

Yatırımcı, 3 ay vadeli ve 12 TL kullanım fiyatına sahip bir A tipi alım varantını 1 TL prim ile satın alıyor. Bu durumda yatırımcının maliyeti 100 TL (1 TL * 100 adet) olacaktır.

Vade Sonu Durumu:

Senaryo-1: Vade sonunda XYZ hisse senedinin fiyatı 15 TL'ye yükselirse, varant karlı bir şekilde kullanılabilir ve yatırımcı kar elde eder. Çünkü varantın içsel değeri (hisse senedi fiyatı - kullanım fiyatı) pozitif olur. İçsel değer 15 TL - 12 TL = 3 TL olur.

Bu durumda yatırımcının kazancı:

Kar = (İçsel Değer - Ödenen Prim) * Varant Sayısı

Kar = (3 TL - 1 TL) * 100 adet = 200 TL

Senaryo-2: Vade sonunda XYZ hisse senedinin fiyatı 10 TL olarak kalırsa, varant kullanılmaz çünkü içsel değeri negatif olur. Yatırımcının zararı, ödenen prim kadar olacaktır:

Zarar = Ödenen Prim * Varant Sayısı

Zarar = 1 TL * 100 adet = 100 TL

Varantların Özellikleri Nelerdir?

Belirli bir vadeye sahip finansal araçtır. Bu vade sonunda varantın hak sahibi, varlık alma veya satma hakkını kullanabilir veya kullanmayabilir. Vade sonuna kadar varantın değeri zamanla azalır ve vade sonunda sıfıra ulaşır.
Kaldıraçlı yatırıma imkan vermesi nedeniyle kazanç potansiyeli sınırsızken toplam risk, yatırılan sermaye ile sınırlıdır.
Alım-satım işlemleri, piyasa yapıcılığı yardımıyla seans saatleri içerisinde anlık yapılabilir.
Varantlarda; açığa satış, kredili işlem ve teminat kabul edilmezken emir iptali ve fiyat ve miktar değişimi serbesttir.
Yatırımcılarına, hisse senedinde olduğu gibi, Kâr Payı Hakkı, Yeni Pay Alma Hakkı (Rüçhan), Tasfiye Bakiyesine Katılma Hakkı, Şirket Yönetimine Katılma Hakkı, Oy Hakkı ve Bilgi Alma Hakkı vermez.

Varant İşlemleri Nasıl Yapılır?

Varant işlemleri borsalarda gerçekleştirilir ve yatırımcılara varlık alma veya satma hakkı veren bu türev ürünlerini almak veya satmak için kullanılır.

İşte detaylar:

Aynı hisse senetleri gibi alınıp satılırlar. Emirler fiyat ve zaman önceliğine göre sisteme kabul edilip uygun fiyatlı emirlerle eşleşerek işleme dönüşür.
Risk bildirim formunu imzalayan yatırımcılar herhangi bir aracı kurum veya banka yatırım hesabı üzerinden teminat yatırmadan varantları alıp satabilir.
Hesabınızı açtıktan sonra, almak veya satmak istediğiniz varantları seçmelisiniz. Bu, temel varlık, vade süresi, kullanım fiyatı, alım veya satım varantı gibi faktörlere göre yapılır.
Karar verildikten emir girişi yapılması gerekmektedir. Bu emir, varantı almak veya satmak istenildiğini belirtir. Emir girişi sırasında alınmak istenen miktarı ve fiyatını da belirlemek gerekir.
Vade sonuna geldiğinde vade sonu alım varantı sahipleri varlığı alma hakkını kullanabilirken, satış varantı sahipleri varlığı satma hakkını kullanabilirler.
Açılış ve kapanış seanslarında emir gönderilemez.

Varantın Fiyatını Etkileyen Faktörler

Çeşitli faktörlerden etkilenir. Bu faktörler, içsel değer ve zaman değeri olarak ikiye ayrılabilir. İçsel değer, temel varlık fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki farka bağlıdır. Alım varantlarında içsel değer, temel varlık fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki fark pozitifken, satış varantlarında bu fark negatif olur.

Varantın içsel değeri dikkate alındığında geriye kalan değer zaman değeridir. Zaman değeri, vadesine yaklaştıkça azalır. Vade sonuna doğru yaklaştıkça zaman değeri hızla azalabilir. Bununla birlikte faiz oranları da varantın zaman değerini etkileyebilir. Yüksek faiz oranları, zaman değerini artırabilir.

Piyasada oluşan temettü beklentisi de varant fiyatlarına yansıtılır. Bu nedenle piyasa beklentisine paralel bir temettü ödemesi fiyatları olumlu veya olumsuz etkilemez. Fakat piyasa beklentisi dışında bir temettü ödemesi fiyatları etkileyecektir. Örnek vermek gerekirse piyasa beklentisinin üstünde bir temettü ödemesi alım varantlarının fiyatını düşürürken, satım tarafının fiyatını arttıracaktır.

Varant Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Varantlar karmaşık ürünlerdir ve her yatırımcı için uygun olmayabilir. Eğer yeni başlıyorsanız veya karmaşık stratejiler oluşturmak istiyorsanız, uzman bir finansal danışmandan yardım almanız faydalı olabilir.

Varantlar, genellikle hisse senetleri, endeksler, emtialar gibi temel varlıklara dayanırlar. Hangi varlığa dayalı almak istediğinizi seçerken, temel varlığın piyasa durumunun ve analizinin doğru yapılması gerekir.

Alım varantları, temel varlık fiyatının yükseleceği beklentisiyle alınırken, satış varantları temel varlık fiyatının düşeceği beklentisiyle alınır. Hangi beklentiye göre işlem yapılacağı belirlendikten sonra varantın kullanım fiyatı ve vadesi, stratejiye uygun olarak seçilmelidir.

Son olarak söz konusu işlemler kaldıraç etkisi taşıdığı için büyük kazançlar kadar büyük kayıplar da yaşanabilir. Bu nedenle risk yönetimi önemlidir. Yatırım yapacağınız miktarı ve olası kayıpları önceden belirlemelisiniz.

Varant Vadesi Gelmeden Sıfırlanır mı?

Vadeli işlemler olduğu için zaman değerine sahiptir ve vade sonuna yaklaştıkça zaman değeri azalır. Eğer dayanak varlık fiyatında beklenen hareket gerçekleşmezse, zaman değeri hızla azalabilir ve varantın sıfırlanma riski olabilir.

Bunun dışında alım varantları için dayanak varlığın fiyatı, kullanım fiyatının üzerine çıkmazsa veya satım varantları için dayanak varlığın fiyatı, kullanım fiyatının altına düşmezse, değeri azalabilir veya sıfırlanabilir.

Varantı Satmak İçin Vade Sonu Beklenmeli mi?

Bir yatırımcı, varant işlemi yaptığında vade sonunda alım veya satış hakkını kullanabileceği gibi vade içerisinde de aynı işlemi yapabilir. Vade içinde alım/satım gerçekleştiğinde hisse senetleri piyasasına ait mevcut uygulamada olduğu gibi (T+2) işlem gününde takas tamamlanır.

Varant Yatırımının Riskleri Nelerdir?

Olumsuz piyasa koşulları ya da örneğin alım yaptığınız hisse senedi varantında yaşanabilecek sektörel kötü gelişmeler yatırımınızın değer kaybetmesine neden olabilir.
Varantlar belirli bir vadeye sahip finansal yatırım araçlarıdır. Vade sonuna yaklaştıkça zaman değeri azalabilir. Özellikle de dayanak varlığın fiyatında beklenen hareket gerçekleşmemesi yatırımınızı olumsuz etkileyebilir.
Varantların değeri, dayanak varlığın volatilitesine (fiyat dalgalanmalarının ölçüsü) bağlıdır. Yüksek volatilite, değerde büyük dalgalanmalara neden olabilir. Volatilitenin beklenenden farklı şekilde değişmesi, yatırımı olumuz şekilde etkileyebilir.
Varantlar, küçük bir yatırımla büyük pozisyonlar almanıza imkan sağlar. Ancak bu kaldıraç etkisi, kazançları artırdığı kadar kayıpları da büyütebilir. Olumsuz bir piyasa hareketi durumunda, yatırılan teminatın ötesinde zararlar doğabilir.
Likidite, bir varantın alınıp satılabilirliğini belli eden en önemli ölçütlerden biridir. Likiditesi düşük ise, yatırımcının istediği fiyattan alım veya satım yapmasını zorlaştırabilir. Ani fiyat değişimleri ve düşük likidite daha büyük kayıplara neden olabilir.
Varantların vadesi geldiğinde, sahibine belirli haklar sağlar. Ancak vadesi geldiğinde dayanak varlığın fiyatı, beklentilerinizin aksi yönde ilerlerse, varant değersiz hale gelebilir.

Varantlar vadeli yatırım enstrümanları oldukları için, alım veya satım sonucunda vade bitiminde beklenti gerçekleşmez ise tüm yatırımın kaybedilme riski de vardır.