Sukuk (Kira Sertifikası) Nedir?

İslami finans sistemine uygun bir yatırım aracı olan sukuk, diğer adıyla kira sertifikası olarak bilinir. Herhangi bir varlığın veya hakların finansmanını gerçekleştirmek için tercih edilen sertifikalar satılmak suretiyle kaynağa dönüştürülür.

Katılım bankacılığı esaslarına uygun olan kira sertifikaları, varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilir. Bu sayede sertifika sahipleri varlık veya haktan doğan gelirlerini pay oranında elde edebilir.

İslam dünyasında sıkça kullanılan söz konusu menkul kıymet, ilk olarak 2001 yılında Malezya tarafından ihraç edilmiştir. 500 milyon dolar tutarındaki sertifikalar Körfez ülkeleri başta olmak üzere Asya, Avrupa ülkeleri ve ABD’ye satılmıştır. 2015 yılından itibaren düzenli bir artış kaydeden menkul kıymet, çokça talep gören finansal enstrümanlardan biridir.

Kira Sertifikalarının Özellikleri

Kira sertifikaları, yatırımcılar için risksiz yatırım araçlarından biri olup kendi içinde çeşitli özelliklere sahiptir. Sertifikaların başlıca özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Sertifikalar, belirli bir kaynağa dayanma özelliği taşır. Bu sebeple ilgili menkul kıymet korunaklı bir yapıya sahiptir.
• İslami yatırım araçlarının başında gelir. Katılım bankacılığı yatırımcıları için sık tercih edilen bir araçtır.
• Sertifikaların getiri bedelleri, ihraç bazında farklı oranda seyredebilir.
• Sertifikaların vadesi, bir yıldan az veya daha uzun olabilir.
• Kira sertifikaları, kendi içinde farklı türlere ayrılır. Sahipliğe, alım-satıma, sözleşmeye ve ortaklığa göre kategorize edilir.

Sukuk Nasıl ve Nereden Alınır?

Sertifikalar, ikinci el piyasalar üzerinden veya halka arz şeklinde satın alınabilir. Sertifika sahibi olmak için herhangi bir katılım bankası veya aracı kurum üzerinden online olarak yatırım hesabı açmak veya bizzat şubeye uğrayarak işlemleri gerçekleştirmek gerekir.

Yatırım hesabı işlemlerinin ardından sertifikayı ihraçtan mı yoksa ikincil piyasadan mı almak istediğinize karar vermeniz yeterlidir.

İhraçtan Alım

İhraçtan alımlar, halka arz şeklinde yapılır ve borsada işlem görür. Halka arzda talep toplama ve ihraç duyurusu için aracı kurumların duyurularını takip etmek gerekir.

Başvuruları yatırım hesabı üzerinden veya banka şubelerini ziyaret ederek yapabilirsiniz. Şube ziyaretinde imza talep formunuzu hazırlamalı ve yatırım hesap numaranızı belirtmelisiniz.

İkincil Piyasadan Alım

İkincil piyasalar üzerinden alım-satım işlemleri için aracı kurum uygulamaları, mobil şubeler veya banka şubelerini tercih edebilirsiniz. Yatırım hesabı açma işlemlerinin ardından Mobil Şube üzerinden uygunluk testlerini tamamlayabilir ve hesabınızın aktif hale gelmesini bekleyebilirsiniz. Yatırım hesabınız üzerinden Kira Sertifikası kısmını bularak burada ikincil piyasalardaki alım-satım işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

Bunun yanı sıra satın alma işlemlerini banka şubelerinden yüz yüze gerçekleştirmeniz de mümkündür. Sertifika alım-satım işlemlerinizi 09.00 ila 16.30 saatleri arasında yapabilirsiniz.

Sukuk İhracı Ne Demek?

Kira sertifikası yatırımcılar için faizsiz bir yatırım aracı statüsündedir. Ek olarak sertifikalar, sabit veya değişken getiri sağlama özelliği taşır. İlgili finansal araçlar devletlere veya şirketlere yatırım sağlamak için kullanılır. Bu amaçla ihraç işlemi gerçekleşen menkul kıymetler sayesinde ihraca dayanak olan varlık veya hakkın kazancı elde edilmiş olur.

İhraç işlemi, finansal aracın ilk satış sürecini belirtir. Varlık kiralama firmaları vasıtasıyla yapılan ihraçlar Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından takip edilir. Sertifika ihracı yapan kurum veya şirketler tüm faaliyetlerini açık bir biçimde kamuoyu ile paylaşmak zorundadır.

Sukuk Getirisi Hesaplama

Varlığa dayalı tahvil ifadesiyle kullanılan kira sertifikası için sabit getirili tahvil hesaplama yöntemi baz alınabilir. Pek çok yatırım aracına kıyasla güvenli bir enstrüman olarak bilinen menkul kıymet hesaplamasında sertifika adedi, dönemsel getiri oranı, sertifikanın vadesi, stopaj ve yıllık oran gibi farklı etkenler kullanılır.

Hesaplama, devlet tarafından her yıl belirlenen oranlar baz alınarak gerçekleştirilir. Sertifikaların getiri hesaplamaları, bankacılık hesaplama araçları vasıtasıyla yapılabilir.

Örneğin, vade bitimine 3 yıl kalmış olan, nominal değeri 100 TL ve net getirisi %8 olan bir sertifikanın satış fiyatı 105,35’tir. Bu tutar üzerinden 8/(1+x)1 + 8/(1+x)2 + 108/(1+x)3 formülüne göre yatırımcının elde edeceği gelir yaklaşık olarak %6 olarak belirlenir. Yatırımcı, vadeye kadar beklediği takdirde bu geliri elde eder.

Kimler Sukuk (Kira Sertifikası) İhraç Edebilir?

Sertifika ihraçları belirli kuruluşlar aracılığıyla yürütülür. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Devletler
• Varlık kiralama şirketleri
• Reel sektör kurumları
• Bankalar
• Adi ortaklıklar
• Kamu kuruluşları
• Özel şirketler

Kira Sertifikası İhraç Etme Şartları

Sertifika ihraç işlemleri yapılırken SPK tarafından belirlenen birtakım şartların yerine getirilmesi gerekir. İhraç işlemlerine dair uyulması gerekenler şu şekildedir:

• Sertifikaların ihraç edilebilmesi için halka arz edilmesi gerekir. Buna ek olarak ikincil piyasalarda tahsisli veya nitelikli yatırımcıya satış yoluyla da işlemler gerçekleştirilebilir.
• Sertifika ihracının yurt içinde mi yoksa yurt dışında mı gerçekleşeceğine göre çeşitli dokümanlar hazırlanıp SPK’ye tebliğ edilmelidir.
• İhraçların ihraç tavan oranı içinde ve tertipler şeklinde yapılması gerekir.
• Halka arz yoluyla yapılan ihraçlarda her bir tertip için kuruldan onay almak gerekir.
• İkincil piyasada ise her satış öncesinde kurula ihraç belgesi onayı için başvurmak gerekir.
• Halka arzı yapılan varlıkların borsada işlem görmesi zorunludur.

Sukuk Mantığı ve İşleyişi

Sertifikalarla ilgili tüm kurallar ve hükümler SPK tarafından belirlenmiştir. Varlık kiralama şirketleri yani VKŞ üzerinden ihraç edilen söz konusu menkul kıymetler; bankalar, devletler veya şirketlere finansman sağlamayı hedefler.

Bu süreçte VKŞ kurumları, leasing ve gayrimenkul gibi varlıkları yatırımcılar adına satın alır. İlgili varlıklardan elde edilen kazançlar ise ihraç dönemi öncesinde belirli tarih aralıklarında yatırımcılara ödenir. Tüm VKŞ kuruluşlarının Danışma Komitesi onayı alma zorunluluğu olması, sertifikaların faizsiz yatırım standartlarına uygun ilerlemesini sağlar.

Sukuk Almanın Avantajları

Sukuk satın almanın yatırımcılar için birçok faydası vardır. Sertifika yatırımı yapmanın başlıca avantajları aşağıdaki gibidir:

• Sertifikalar, yatırımcılarına farklı vade ve oranlarda yatırım imkânı sunar. Sertifikaları kısa, orta veya uzun vadeli bir yatırım aracı olarak değerlendirebilirsiniz. İlaveten ilgili menkul kıymet araçları yatırımcısına sabit veya değişken getiri olanağı tanır.
• Yatırımcılarına dönemsel ve periyodik ödeme alma şansı sunar.
• Faizsiz yatırım hassasiyeti olan yatırımcılar için doğru seçeneklerden biridir.
• Sertifikaların temelinde varlık ve haklar bulunur. Söz konusu varlığa yatırım yapan yatırımcılar, varlık veya hak payına dayalı olarak belirli bir kazanç elde eder.
• İkincil piyasa varlıkları hızlı nakde dönüştürme avantajı sunar. Yatırımcılar isteğe bağlı olarak vade öncesinde bile kısmen veya tamamen satış gerçekleştirebilir.
• Çeşitli bankalar üzerinden ihraç edilen sertifikalar, bankadan finansman desteği talep edildiği durumlarda teminat olarak gösterilebilir. Bu sayede finansman onayı daha kolay gerçekleşebilir.

Sukuk Yatırımı Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Sertifika yatırımı yaparken ilgili aracın getiri oranı ve kredi notu gibi detaylara dikkat etmek gerekir. Genel olarak dikkat edilmesi gereken başlıca noktaları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Sertifikaların getiri oranları; ihraç sürecindeki piyasa koşulları, ihraç şirketinin kredi notu ve ödemelerde garantör bulunup bulunmamasına göre farklılık gösterir. Bu nedenle sukuk yatırımı yapmadan önce tahmini getiri oranlarına dikkat edilmelidir.
• Sertifikaların getiri ödeme sıklığı ve türü birbirinden farklı olabilir. Sabit ve değişken türde olabilen varlıkların ödeme sıklığı hakkında bilgi edinmelisiniz.
• Kısa, orta veya uzun vadeli olabilen sukuklar arasından seçim yaparak yatırımlarınızı vadelerine göre planlamalısınız.
• Sertifika yatırımı yaparken kaynak kurum ve ihraççı kuruluşun kredi notlarını incelemelisiniz.