Yeni bir girişimde bulunmak ve herhangi bir sektörde faaliyet göstermek isteyen herkesin öncelikle bir şirket kurması gerekir. Üretim ve ticaretin kurumsal bir kimlik altında yürütülmesi için bu durum yasal bir zorunluluktur.
İşletmeler; amaçlarına, sermaye büyüklüklerine ve sahip oldukları ortaklık yapısına göre farklı kategorilere ayrılır ve anonim şirket de bu kategorilerden biridir.
Eğer siz de anonim şirketlerin sermaye ve ortaklık yapısı, kuruluş süreci, vergi dilimleri ve diğer işletme türlerinden farklı nitelikleri hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız gelin ayrıntılara yakından bakalım.
Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, ortaklarının bu şirkete karşı sorumluluklarının sadece taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı olduğu bir şirket türüdür. İş ve finans dünyasında sıklıkla rastlanıldığı üzere kısaltması “A.Ş.” şeklindedir.
Anonim şirketler, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 329’uncu maddesine bağlı olarak faaliyetlerini sürdürür. Aynı maddenin öngördüğü şirket ilkeleri ise şu şekildedir:
Anonim şirketlerin en önemli özelliklerinden biri halka arz imkânıdır. Bu yöntemle sermayelerini artırıp borsada işlem görmeye başlayabilirler. Ayrıca hisse senedinin yanı sıra tahvil gibi menkul kıymetler de çıkarabilir.
Anonim şirketler, finans dünyasının önemli yapı taşlarından biridir. Sermaye büyüklükleri, yönetim yapıları ve operasyon esneklikleriyle öne çıkarlar. Yatırımcılar için genellikle finansal güvenlik sağlayan bu işletmeler, özellikle uzun vadeli yatırımlar için ideal bir opsiyondur.
Anonim şirketlerin özelliklerini ise şu şekilde sıralamak mümkündür:
Kurumlar Vergisi mükellefi olan anonim şirketler, kamuya yönelik sorumluluklarını yerine getirmek durumundadır. Vergi beyannamelerini elektronik ortamda sunmak durumunda olan bu işletmeler için belirlenen Kurumlar Vergisi matrahı, yüzde 20 oranındadır.
Kurumlar vergisi haricinde her ay Katma Değer Vergisi (KDV) ve damga vergisi beyannamesi verme zorunlulukları vardır. Ayrıca üç aylık periyotlarla kurum, geçici vergi beyannamesi vermek durumundadır.
Anonim şirketlerin vergilendirme süreçleri tablodaki gibidir:
Bildirim Türü | Bildirim Tarihi | Ödeme Tarihi | Damga Vergisi |
KDV | Takip eden ayın 24’üncü günü | Takip eden ayın 26’ncı günü | 33,90 TL |
Muhtasar | Takip eden ayın 23’üncü günü | Takip eden ayın 26’ncı günü | 33,90 TL |
Damga Vergisi | Takip eden ayın 23’üncü günü | Takip eden ayın 26’ncı günü | – |
SGK Primi/SGDP | Takip eden ayın 23’üncü günü | Takip eden ayın son günü | 25,30 TL |
Kurum Geçici Vergi | Mayıs, ağustos, ekim, şubat aylarının 14’üncü günü | Mayıs, ağustos, ekim, şubat aylarının 17’nci günü | 53,00 TL |
Kurumlar Vergisi | Takip eden yılın nisan ayının 25’inci günü | Takip eden yılın nisan ayının son günü | 68,60 TL |
Gelir Vergisi | Takip eden yılın mart ayının 25’inci günü | Takip eden yılın mart ve temmuz aylarının son günü | 51,40 TL |
Ba-Bs Formları | Takip eden ayın son günü | Ödeme yok |
Anonim şirketlerin kuruluş süreci, diğer şirket türleriyle benzerlik taşır. Bununla birlikte diğerlerinden farklı olarak tescil talep süresi 30 gün olarak belirlenir.
Anonim şirket kurmak isteyenlerin, süreci en kısa sürede başarıyla tamamlaması için bütün evrakları, gerekli ödemeleri ve prosedürleri doğru ve eksiksiz biçimde yerine getirmesi gerekir. Bu aşamada profesyonel çözümlerden yararlanarak süreci hızlandırmak ve sağlıklı hale getirmek mümkündür.
Kuruluş sürecinde genel olarak bir izin şartı aranmaz. Ancak bazı faaliyet türleri için Gümrük ve Ticaret Bakanlığından onay alınması gerekir.
Anonim şirketi kuruluşu için öncelikle şirket faaliyeti zorunlu kılıyorsa Bakanlıktan izin alınmalıdır. Sürecin diğer aşamalarında gereken adımlar ise şu şekildedir:
İşletmenin yer aldığı adresle birlikte ticaret sicil kaydı işlemleri kuruluş itibariyle 30 gün içerisinde tamamlanmalıdır. Bu işlemlerin daha sonra Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmesi zorunludur.
Anonim şirket ana sözleşmesi, işletmenin kuruluş ve işleyişinin temelini oluşturur. Bu nedenle dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Ana sözleşmede yer alması gereken detaylar genel olarak şu şekildedir:
Anonim ve limited şirket arasında hisse devri, menkul kıymet, halka açıklık, ortaklık ve sermaye yapıları gibi pek çok konuda farklar bulunur. Aşağıdaki tabloda bu farkları daha detaylı olarak görebilirsiniz:
Anonim Şirket | Limited Şirket |
Yönetim kurulu tarafından yönetilir. | En az bir müdür tarafından yönetilir. |
Halka açılabilir. Hisse senetleri borsada işlem görebilir. | Halka açılamaz. Hisse senetleri borsada işlem görmez. |
Bağımsız denetim zorunluluğu vardır. | Bağımsız denetim zorunluluğu, sermaye büyüklüğüne ve bazı kriterlere bağlıdır. |
Kuruluş işlemleri genellikle daha karmaşık ve maliyetlidir. | Kuruluş işlemleri genellikle daha basit ve düşük maliyetlidir. |
Kuruluş için gereken minimum sermaye bedeli 50.000 TL’dir. | Kuruluş için gereken minimum sermaye bedeli 10.000 TL’dir. |
Bankacılık ve sigortacılık alanlarında faaliyet gösterebilir. | Bankacılık ve sigortacılık alanlarında faaliyet gösteremez. |
Azami ortak sayısı sınırsızdır. | Maksimum 50 ortağı olabilir. |
Menkul kıymet çıkarabilir. | Menkul kıymet çıkaramaz. |
Kamu borçlarından yalnızca yönetim kurulu üyeleri sorumludur. | Kamu borçlarından ortaklar da payları oranında sorumludur. |
Anonim şirket kaç ortakla kurulur?
Anonim şirketler, ortaklık yapısı ve ortak sayısı bakımından diğer şirket türlerine göre daha esnektir. Gerçek kişi veya tüzel kişilerden oluşmak üzere en az bir ortakla kurulabilir. Azami ortak sayısı ise sınırsızdır.
Kimler anonim şirket kurabilir?
Anonim şirket kurmak için gerekli sermayeyi ve prosedürleri sunan bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları veya yabancı uyruklu ortaklar işletmeyi kurabilirler.
Anonim şirket kuruluş maliyeti ne kadardır?
Anonim şirketi kuruluş maliyeti her yıl için değişkendir. 2023 yılı için kuruluş maliyeti; 2.630 liralık şirket sermaye harcı, 985 liralık noter giderleri, 2.250 liralık muhasebe giderleri ve 85 liralık damga vergisi ile birlikte yaklaşık 5.950 Türk lirası tutarındadır.