Borsada Tavan Fiyat Ne Demek?

Borsada tavan fiyat, bir hisse senedinin gün içinde ulaşabileceği en yüksek değeri ifade eder. Yatırımcılar, hissenin gün içinde yükselebileceği maksimum fiyatı bildikleri için pozisyonlarını bunu gözeterek alabilirler.

Borsa İstanbul’da tavan fiyat hesaplaması, hissenin son kapanış fiyatı üzerinden yapılmaktadır. Tavan fiyat uygulamasına göre, bir hissenin değeri bir önceki kapanış fiyatının en fazla %10 fazlası olabilir. Örneğin, bir gün evvel seansı 100 TL’den kapatan bir hisse, ertesi gün tavan yapmışsa fiyatı 110 TL’ye ulaşmış demektir.

Tavan fiyat uygulaması, piyasada aşırı oynaklığı ve ani spekülatif yükselişleri önlemek için kullanılır. Bu sayede, belirli bir finansal ürünün değeri o gün içinde belirlenen tavan fiyatından daha fazla artamaz ve yatırımcıların ani ve büyük fiyat hareketleri nedeniyle beklenmedik zararlara uğraması engellenmiş olur.

Bu uygulama, aynı zamanda hisse senedi fiyatlarının gerçek değerinden uzaklaşmasına ve yatırımcıların işlem yapma isteklerinin kısıtlanmasına yol açabilir. Bu nedenle, tavan fiyat uygulaması bazı durumlarda eleştirilere yol açabilmektedir.

Tavan fiyat yanında bir de taban fiyat uygulaması bulunur. Adından da anlaşılacağı gibi; hissenin gün içinde ulaşabileceği en düşük değeri ifade eder. Hisse fiyatı taban fiyatın altına düşemez.

Hisse Senedinin Tavan Olması Ne Anlama Gelir?

Hisse senedinin "tavan olması", borsada işlem gören bir şirketin hisse senedinin belirli bir süre boyunca, fiyatının belirlenen maksimum değeri aşamaması durumunu ifade eder. Yani, belirli bir gün içinde hisse senedinin fiyatı tavan fiyat seviyesine ulaşır ve buradan daha yukarı hareket edemez.

Bir şirketin hisse senedi tavan olmuşsa, bu, o gün içinde hisse fiyatının daha fazla artamayacağı ve tavan fiyat seviyesinde sabitleneceği anlamına gelir. Yatırımcılar, bu hisseden daha fazla getiri bekliyorlar ise ellerindeki payları tavan yapmasına rağmen satmazlar ve borsanın bir sonraki işlem gününü beklerler. Eğer hisseye yönelik talep devam ederse, bir süre boyunca üst üste tavan fiyata ulaşma olasılığı da mevcuttur.

Hisse Neden Tavan Yapar?

Hisse senedinin tavan yapmasının yani işlem gününde %10 getiri sınırına ulaşmasının nedenleri şunlar olabilir:

• Talep ve Arz Dengesi: Hisse senedinin tavan yapmasının en yaygın nedenlerinden biri, hisse senedine olan talebin arzdan fazla olmasıdır. Böylece hisse senedinin fiyatı hızla yükselir ve belirlenen tavan fiyatına ulaşır.
• Olumlu Haberler ve Beklentiler: Şirketle ilgili olumlu haberlerin veya beklentilerin piyasada yayılması, yatırımcıların o şirketin hisse senetlerine olan talebini artırabilir. Örneğin, şirketin başarılı bir finansal rapor açıklaması, büyük bir anlaşma yapması, yeni bir ürün çıkarması veya büyüme beklentilerinin artması gibi nedenlerle yatırımcılar hisse senetlerine yönelik talebi artırabilir ve hisse senetinin tavan yapmasına neden olabilir.
• Spekülasyon ve Manipülasyon: Piyasada bazı durumlarda spekülasyon ve manipülasyon etkisiyle hisse senetlerinin fiyatları hızla yükselir. Özellikle bazı yatırımcıların fiyatları şişirme veya diğer yatırımcıları etkilemek için manipülatif işlemler yapması, hisse senedinin hızla yükselerek tavan yapmasına neden olabilir. Bu tür durumlar genellikle kısa vadeli ve geçici olabilir.
• İşlem Kısıtlamaları: Borsalar, piyasalardaki oynaklığı kontrol etmek ve ani fiyat değişimlerini önlemek amacıyla belirli şartlarda hisse senetlerine işlem kısıtlamaları getirebilir. Bu tür kısıtlamalar, hisse senetlerinin tavan yapmasına yol açabilir.

Tavan Yapmış Hisse Alınır mı?

Hisse senedinin tavan yapması, fiyatın hızla yükselmesi nedeniyle yatırımcıların dikkatli olması gereken bir durumdur. Tavan fiyat uygulaması ile kontrol altına alınmaya çalışılsa da, yatırımcıların ani ve büyük fiyat hareketleri nedeniyle beklenmedik zararlara uğramamak için piyasaları ve şirketleri dikkatli bir şekilde takip etmeleri önemlidir.

Tavan yapmış hisse elbette alınabilir. Eğer söz konusu varlık yüksek bir potansiyel barındırıyorsa, günlerce hatta haftalarca tavan fiyata ulaşarak yatırımcılarının yüzünü güldürebilir. Burada fiyattan ziyade, şirketin hisselerinin neden yükseldiğini anlamak önemli olacaktır. Nitelikli bir temel analiz ile fiyat artışını tetikleyen faktörler tespit edilebilir ve bunların mantıklı bir zemini olduğu doğrulanırsa o hisse senedine tavan yapmış olmasına rağmen yatırım yapılabilir.

Hissenin Tavan Yapması Nasıl Yorumlanmalıdır?

Hissenin tavan yapması, yatırımcılar arasında ilginin yoğun olduğunu gösterir ve bu durum, hisse senedinin yüksek talep gördüğü ve popüler olduğu anlamına gelir.

Tavan yapmış ve özellikle tavan fiyatta kilitlenmiş bir hisse senedi için genel kanaat, yükselişin bir sonraki işlem günü de devam edeceği yönündedir. Bir çok yatırımcı bu durumu bir alım sinali olarak yorumlar.

Bazı yatırımcılar ise tavan yapmış hisseleri satma eğilimindedir. Fiyat gün içinde daha fazla yükselemeyeceği için, bu yatırımcı davranışı da son derece normal değerlendirilir. Elde edilen kazançlar realize edilir ve hisseye yönelik alınacak pozisyon, bir sonraki işlem günü tekrar değerlendirilir.

Yatırımcılar, hissenin tavan yaptığını gördüklerinde, normalden dikkatli olmalı ve piyasa koşullarını, şirket haberlerini ve hisse senedinin gerçek değerini iyi analiz etmelidir.

Tavan Fiyat Uygulamasının Avantajları

Tavan fiyat, borsanın işleyişi ve yatırımcıların korunması noktasında birtakım avantajlar içerir:

• Volatiliteyi Kontrol Altında Tutar: Hisse fiyatlarındaki ani ve aşırı fiyat hareketleri sınırlandırır ve sert dalgalanmaların önüne geçer. Bu da piyasanın daha istikrarlı olmasını sağlar.
• Yatırımcıları Korur: Fiyatlardaki aşırı yükseliş ve düşüşler, yatırımcılar için riskli olabilir. Fiyatların aşırı yükselmesini engellenerek yatırımcıların daha büyük riskler almaları engellenmiş olur.
• Fiyat Düzeltmelerine İmkan Tanır: Tavan fiyat uygulaması sayesinde fiyatlar belirli bir seviyeye kadar yükselse de, aşırı yükselmeler sonrasında fiyatlarda düzeltme olasılığı bulunur. Bu, piyasa dengesinin sağlanmasına yardımcı olur.

Tavan Fiyat Uygulamasının Dezavantajları

Uygulamanın temel maksadı yatırımcıların korunması ve piyasanın sağlıklı işlemesi olsa da, bu uygulama bazı olumsuzlukları da beraberinde getirir:

• Fiyat Kelepçesi: Uygulama ile fiyatlar belirlenen üst sınırda tıkanıp kalabilir. Bu durum, fiyatların gerçek değerinin üzerine çıkmasını engelleyerek şirketlerin ve yatırımcıların potansiyel kazançlarını kısıtlar.
• Fiyat Bozulması: Fiyatların gerçek arz ve talep dengesine göre oluşmasını engelleyebilir. Bu durumda, hisse senedinin gerçek değerinin altında bir fiyatta işlem görmesi mümkündür.
• Alım-Satım Sınırlaması: Fiyatlar tavan yaptığında, hisse senedinin alım-satım işlemleri sınırlanır. Bu durum, likiditeyi azaltabilir ve yatırımcıların sermayelerini çeşitlendirememelerine neden olabilir.

Hissede "Tavan Bozmak" ya da "Tavan Çözmek"

Bir hisse senedinin fiyatı bir önceki kapanış fiyatına göre 10% yükseldiğinde tavan fiyatına ulaşmış olur. Bu noktadan itibaren fiyat daha yukarı çıkamayacağı için alım yapmak isteyenlerin sayısında bariz bir azalma olabilir. Bazı yatırımcılar ise karlarını realize etmek için hisseyi tavan fiyatından satmak isteyebilir.

Son durumda, alıcıların ilgisi düşmüş satış baskısı ise artmıştır. Bu dinamikler doğrultusunda, hissenin değeri tavan fiyatın altına düşebilir. Borsada sıklıkla yaşanan bu duruma tavan bozmak ya da tavan çözmek adı verilir.

Bir örnekle açıklamak gerekirse, ABC hissesi tavan fiyata ulaşmış ve onun üzerine yatırımcılardan 2 milyon lot daha alış emri girilmiş olsun. Diğer yandan, hisseyi elinde bulunduran bir diğer yatırımcı grubu, tavan fiyattan 4 milyon lotluk satış emri girerse fiyat orada tutunamaz ve aşağı çekilmeye başlar. Yani, hissede “tavan bozulmuş” olur.

Tavan Kilit Ne Demek?

Tavan kilit kavramı, borsada bir hisse senedinin tavan fiyatına ulaşıp orada tutunduğu durumu ifade etmek için kullanılır. Yani hissenin değeri, gün içinde ulaşabileceği en yüksek fiyata çıkmasına rağmen satış baskısı görmüyor ve o değerden alım satım görmeye devam ediyorsa, hisse “tavanda kilitlenmiş” benzetmesi yapılır.

Sonuç

Hisse senedinin tavan yapması, yatırımcılar için hem olumlu hem de olumsuz sinyaller verebilir. Tavan yapması, genellikle hisse senedinin fiyatındaki yükselişin devam edeceği beklentisini yarattığı için yatırımcılar tarafından olumlu bir sinyal olarak algılanır. Ancak, yükseliş trendi her zaman devam etmeyebilir ve hisse senedi fiyatı düşebilir. Bu nedenle, yatırımcılar hisse senedinin tavan yapmasından sonra dikkatli bir şekilde analiz yaparak karar vermelidirler.