Alım Satım Makası Nedir?

Yatırımcıların çeşitli finansal enstrümanlarda neredeyse her zaman karşılaştığı alım satım makası, yatırım maliyeti söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken hususların başında gelir. Borsada fiyatlandırma mantığını daha iyi anlamaya yardımcı olan bu kavram, yatırım kararlarında büyük rol oynar.

Temel olarak likidite ve işlem hacmi yüksek olan piyasalarda makas genellikle daha dardır, bu da yatırımcılara düşük işlem maliyetleri sunar. Ancak daha az likit piyasalarda makas genişleyebilir, dolayısıyla yatırımcılar için ek maliyet anlamına gelir.

Gelin, yatırım maliyeti üzerinde önemli olan bu kavrama birlikte daha yakından bakalım ve yatırım stratejinizi nasıl etkileyebileceğini inceleyelim.

Alım Satım Makası (Spread) Ne Demek?

Alım satım makası, finansal piyasalarda bir varlığın alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki farkı tanımlar. Bu fark, yatırımcıların bir varlığı satın alabileceği fiyat ile aynı anda o varlığı satabileceği fiyat arasındaki maliyet farkını gösterir.

Spread tutarı, aracı kurumların ve piyasa yapıcıların hizmetlerinden elde ettikleri gelirin bir kısmını oluşturur. Aynı zamanda aracı kurumun anlık bir zarar riskinde korunmak için uyguladığı bir stratejidir.

Ancak bunun dışında açık piyasada verilen bir alım emriyle satıcı tarafın istediği fiyatların arasındaki farklardan dolayı da makas oluşabilir. Özellikle kripto para birimleri için geçerli olan bu durumda aracı platformlar kâr elde edebilmek için işlemlere bağlı ücret alma yoluna giderler.

Makas Aralığı Neden Olur?

Makas aralığı, finansal piyasalarda çeşitli faktörler nedeniyle oluşur. Bu faktörler arasında piyasa likiditesi, volatilite, arz ve talep dengesi, işlem hacmi ve piyasa yapıcının stratejileri yer alır.

Genel olarak makas aralığının altında yatan temel nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Piyasa likiditesinin yüksek olduğu durumlarda alım ve satım emirleri arasındaki fark azalır, dolayısıyla makas aralığı daralır. Tersine likiditenin düşük olduğu durumlarda ise alım satım fiyatları arasındaki fark genişler ve makas aralığı artar.
• Volatilitenin yüksek olduğu zamanlarda fiyatlar hızla değişebilir. Bu da alım ve satım fiyatları arasındaki farkın genişlemesine neden olabilir. Yatırımcılar, bu belirsizliğe karşı kendilerini korumak için daha geniş bir fiyat aralığında alım satım yapmayı tercih ederler. Bu da fiyatlar arasındaki farkın genişlemesine yol açar.
• Aynı şekilde yüksek volatilite durumlarında aracı kurumlar veya piyasa yapıcıların, riski dengelemek için alım ve satım fiyatları arasında daha geniş bir makas aralığı belirlemeleri beklenir.
• Eğer bir varlık için talep çok yüksekse ve arz sınırlıysa alıcılar daha yüksek fiyatlar ödemeye razı olabilirler. Benzer şekilde, arzın yüksek olduğu durumlarda satıcılar varlıklarını elden çıkarmak için daha düşük fiyatları kabul edebilirler. Alıcılar daha yüksek fiyattan satın almaya, satıcılar ise daha düşük fiyattan satmaya razı olduklarında makas aralığı doğal olarak genişler.

Makas Aralığı Likidite İlişkisini Anlamak

Yukarıda her ne kadar likiditenin yüksek olduğu durumlarda spread’in azaldığını söylemiş olsak da aralarındaki ilişkiye daha yakından bakmak gerekir.

Likidite, bir varlığın hızlı ve fiyatında önemli bir kayıp olmadan nakde çevrilebilme kabiliyetini ifade eder. Bir piyasanın veya varlığın likiditesi yüksekse bu varlıklar kolayca alınıp satılabilir.

Genel olarak makas aralığı ve likiditenin birbirlerine göre hareketlerini aşağıdaki gibi gruplandırmak mümkündür:

Yatırımcılar bir finansal işlem başlattıklarında piyasa yapıcılar, alım veya satım fiyatına göre işlemi gerçekleştirirler. Bu iki fiyat arasındaki fark, yatırımcının işlem maliyetidir ve piyasa yapıcısının işlem akışından kazanç sağladığı bölümdür. Finansal aracılar, gelirlerini bu farktan elde ediyor olsa da alım satım fiyatları arasındaki farkın beklenmedik bir ölçüde fazla olması, arz ve talepte bir değişikliği gösterir.

İşlem emirlerinin yoğunluğu, spread üzerinde belirleyici bir etki yapabilir. Eğer bir menkul kıymete yönelik alım veya satım emirleri azalırsa makas genişleyebilir. Bu yüzden bir alım limit emri verirken alım satım makasını dikkate almak, işlemin başarılı olması için önemlidir.

Piyasaların risklerini anlayan piyasa yapıcılar ve profesyonel yatırımcılar, belirli bir menkul kıymet için teklif edecekleri en iyi alım ve satım fiyatları arasındaki farkı ayarlayabilirler. Dolayısıyla bazı yüksek frekanslı yatırımcılar ve piyasa yapıcıların, alım satım makasındaki değişimlerden faydalanarak kazanç elde etmeyi hedefleyebileceğini unutmamak gerekir.

Alım Satım Makası Yatırımcıları Nasıl Etkiler?

Alım satım makası, yatırımcıların işlem maliyetlerini doğrudan etkiler. Bu maliyetler, yatırımın kârlılığı üzerinde önemli bir rol oynar. Makas ne kadar geniş olursa yatırımcının bir varlığı satın alıp hemen sonra satması durumunda karşılaşacağı maliyet de o kadar artar. Bu nedenle özellikle kısa vadeli yatırımcılar ve gün içi traderlar için makasın genişliği kritik bir faktördür.

Daha dar bir makas, daha düşük işlem maliyetleri anlamına gelir. Bu da özellikle sık alım satım yapan yatırımcılar için önemlidir. Geniş bir makas, yatırımcının işleme giriş ve çıkış fiyatları arasında daha fazla fark olacağı anlamına gelir. Dolayısıyla potansiyel kârı azaltabilir veya zararı artırabilir.

Likit olmayan veya düşük hacimli piyasalarda alım satım makası genellikle daha geniştir, bu da yatırımcının almak istediği fiyata hemen ulaşamayabileceği anlamına gelir. Slippage adı verilen bu durum, piyasa emirlerinin beklenenden farklı fiyatlarda gerçekleşmesine yol açabilir.

Yatırımcılar, alım satım stratejilerini belirlerken ve varlık seçerken alım satım makasını dikkate almalıdır. Özellikle sık işlem yapan yatırımcılar için makasın dar olması son derece önemlidir. Uzun vadeli yatırımcılar içinse daha tolere edilebilir bir durumdur. Ancak her iki yatırımcı tipi için de alım satım maliyetlerini minimize etmek ve işlem stratejilerini optimize etmek adına makasın farkında olmak gerekir.

Makas Aralığı Örnekleri

Diyelim ki ABC hisse senedinin alış fiyatı 100 TL, satış fiyatı ise 102 TL olsun. Bu durumda, ABC hisse senedinin alım satım makası 2 TL'dir. Yatırımcı, eğer bu hisseyi satın alıp hemen satmak isterse işlem başına en az 2 TL kayıp yaşayacaktır.

Hisse senedi dışında döviz paritesi, altın ve kripto para gibi farklı yatırım enstrümanlarda da spread oluşabilir.

Örneğin, EUR/USD döviz çiftinde alış fiyatının 1.1200, satış fiyatının ise 1.1205 olduğunu varsayalım. Bu durumda EUR/USD'nin alım satım makası 0.0005 ya da 5 pip'tir. Döviz yatırımcısı bu paritede işlem yaptığında, piyasa koşullarına göre, her alım satım işlemi için 5 pip maliyetle karşı karşıya kalır.